کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)  هنگامی ایجاد می‌شود که بدون مصرف الکل، چربی اضافی در سلول‌های کبد تجمع یابد. تجمع چربی در کبد معمولاً ناشی از مشکلات متابولیک مانند چاقی یا دیابت است. آنزیم ALT  (آلانین‌آمینوترانسفراز) از جمله آنزیم‌های کلیدی است که درون سلول‌های کبد قرار دارد. وقتی سلول‌های کبد آسیب ببینند (مثلاً به‌علت کبد چرب)، سطح ALT خون افزایش می‌یابد. بنابراین، یکی از راه‌های شناسایی وجود یا شدت کبد چرب، اندازه‌گیری ALT در نتایج آزمایش خون است. بالا بودن ALT در نتیجه آزمایش (یعنی ALT بالا) می‌تواند نشانه آسیب کبد و بیماری‌هایی مانند کبد چرب غیر الکلی باشد. به‌ویژه در کبد چرب غیر الکلی، معمولاً ALT نسبت به AST بیشتر افزایش می‌یابد. آزمایش‌های کبدی و چکاپ‌های مربوط برای ارزیابی وضعیت کبد و تشخیص کبد چرب، آزمایش‌های خونی زیر معمولاً انجام می‌شود:

• ALT  در نتایج آزمایش: آنزیم ALT به‌صورت اختصاصی در کبد ساخته می‌شود؛ افزایش آن نشان‌دهنده آسیب سلول‌های کبد است. در مواردی مثل کبد چرب غیر الکلی، غالباً ALT بیشتر از AST بالا می‌رود.
• AST  در نتایج آزمایش: آنزیم AST (آسپارتات‌آمینوترانسفراز) علاوه بر کبد، در قلب و عضلات نیز وجود دارد. افزایش AST می‌تواند به آسیب کبد یا سایر اندام‌ها منجر شود لذا نسبت AST/ALT در تفسیر مفید است: در کبد چرب الکلی معمولاً AST بیش از دو برابر ALT می‌شود، اما در کبد چرب غیر الکلی این نسبت کمتر از ۱ است.
• ALP و GGT:  آنزیم‌های دیگری هستند که نشانگر عملکرد کبد و مجاری صفراوی‌اند. GGT غالباً در آسیب صفراوی یا مصرف الکل بالامی‌رود، و ALP با انسداد مجاری صفراوی ارتباط دارد.

همچنین پروفایل کامل کبدی شامل بیلی‌روبین و آلبومین نیز ممکن است بررسی شود. برای بررسی عوامل زمینه‌ای، آزمایش‌های چربی خون (کلسترول، تری‌گلیسرید) و قند خون نیز توصیه می‌شوند. به‌عبارت دیگر، در تفسیر نتایج آزمایش کبد همچون ALT و AST، معمولاً بررسی چربی خون و قند خون هم‌زمان انجام می‌شود تا دلیل چرب شدن کبد بهتر مشخص شود. برای مثال، چاقی و دیابت (اختلالات متابولیک) از علل شایع کبد چرب غیر الکلی هستند. از روش‌های تصویربرداری برای مشاهده وضعیت کبد نیز استفاده می‌شود. سونوگرافی شکم، اولین روش بررسی کبد چرب است که میزان چربی تجمع‌یافته را نشان می‌دهد. فیبرواسکن ، نوعی سونوگرافی پیشرفته است که سفتی کبد (میزان فیبروز) را اندازه می‌گیرد. مراحل بیماری کبد چرب غیر الکلی بیماری کبد چرب غیر الکلی دارای چهار مرحله اصلی است:

• گرید ۱ – کبد چرب ساده: تجمع چربی در کبد بدون التهاب یا آسیب جدی. در این مرحله علائمی نداریم و بسیاری از افراد متوجه بیماری نمیشوند.
• گرید ۲ –هپاتیت غیر الکلی: علاوه بر چربی، التهاب و آسیب سلول کبد رخ می‌دهد. حدود ۵٪ مردم به این مرحله می‌رسند که نشانه‌های خفیفی مثل خستگی یا درد خفیف پهلو ایجاد میشود.
• گرید ۳ – فیبروز: بافت اسکار در کبد ایجاد می‌شود. کبد هنوز کار می‌کند اما اندکی سفت و ضعیف شده است و اگر علت (چربی و التهاب) برطرف نشود، ممکن است پیشرفت کند.
• گرید ۴ – سیروز کبدی: در این مرحله زخم کبد گسترده و عملکرد کبد مختل می‌شود؛ علائمی مانند زردی پوست یا خستگی شدید منجر شود.

بیشتر افراد مبتلا تنها به گرید ۱ و ۲ می‌رسند و بسیاری هیچ علامتی ندارند. ممکن است سال‌ها طول بکشد تا کبد چرب به فیبروز یا سیروز پیشرفت کند. نقش کاهش وزن: مهم‌ترین روش درمان کبد چرب غیر الکلی، اصلاح سبک زندگی است. کاهش وزن بدن (با ورزش و رژیم مناسب) می‌تواند چربی کبد و التهاب آن را کاهش دهد. مطالعات نشان داده‌اند کاهش ۷–۱۰٪ وزن بدن می‌تواند علائم و آسیب‌های کبد چرب (مانند التهاب و فیبروز) را بهبود دهد. به طور کلی توصیه می‌شود حداقل ۵–۱۰٪ وزن کاهش یابد، هر چند حتی ۳–۵٪ هم فایده دارد. بهبود رژیم غذایی (مانند رژیم مدیترانه‌ای) و فعالیت ورزشی منظم از مهم‌ترین عوامل کنترل و پیشگیری کبد چرب هستند. پیگیری و تکرار آزمایش‌ها اگر کبد چرب تشخیص داده شده یا عوامل خطر (چاقی، دیابت، کلسترول بالا) وجود داشته باشد، نیاز به پیگیری منظم است. طبق راهنمایی‌ها، برای بیماران با ریسک پایین (بدون فیبروز پیشرفته) بهتر است هر ۱۲–۲۴ ماه یک‌بار آزمایش خون شامل (ALT، AST، چربی خون و قند یا A1C) تکرار شود. در صورت وجود آسیب کبدی یا فیبروز، پزشک ممکن است با فواصل کوتاه‌تری (مثلاً هر ۶-۱۲ ماه) توصیه کند. برخی منابع تکرار ALT را هر ۲–۳ سال یک‌بار پیشنهاد می‌دهند. در هر صورت بهتر است طبق مشورت پزشک باشد. چرا آزمایشگاه تشخیص پزشکی و مولکولی شکوه؟ اگر در آزمایش خون شما ALT یا دیگر آنزیم‌های کبدی بالاست یا در موارد چاقی و دیابت می‌خواهید سلامت کبد را چک کنید، آزمایشگاه تشخیص مولکولی شکوه آماده خدمات‌دهی است. آزمایشگاه شکوه تست‌های جامع عملکرد کبد (پروفایل کامل کبد) شامل ALT، AST، GGT و سایر پارامترها را با دقت بالا انجام می‌دهد. برای تفسیر نتایج آزمایش کبد و بررسی سلامت کبد خود می‌توانید به آزمایشگاه تشخیص مولکولی شکوه مراجعه کنید. همکاران ما در آزمایشگاه شکوه با تحلیل دقیق نتایج و مشاوره، شما را به وضعیت و شرایط کبد راهنمایی میکنند. برای اطمینان از سلامت کبد خود،‌ امروز اقدام کنید: آزمایشگاه تشخیص مولکولی شکوه با تجهیزات پیشرفته آماده انجام آزمایش‌های ALT، AST، GGT و پروفایل کامل کبد است. برای هماهنگی و کسب اطلاعات بیشتر، به وب‌سایت یا شماره تماس آزمایشگاه مراجعه کنید و از خدمات تخصصی تشخیص مولکولی شکوه استفاده نمایید.